Luật Thủ đô có hiệu lực từ 1/1/2025: Đưa Hà Nội phát triển đột phá

Nhiều chính sách, cơ sở pháp lý quan trọng triển khai Luật Thủ đô

Luật Thủ đô 2024 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 28/6/2024 tại Kỳ họp thứ 7. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025 (trong đó có 5 nội dung có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025).

Xây dựng nền hành chính quốc gia nói chung, chính quyền Thủ đô nói riêng dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo, phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân, phục vụ doanh nghiệp là một trong những nội dung quan trọng trong việc thực hiện Luật Thủ đô năm 2024.

Luật Thủ đô ra đời nhằm đáp ứng mục tiêu đặt ra của 3 Nghị quyết (Nghị quyết 15, Nghị quyết 06 và Nghị quyết 30 năm 2022) của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo các chuyên gia, để Luật Thủ đô sớm đi vào cuộc sống, Hà Nội cần xây dựng một hệ thống các văn bản, quy định, giải pháp để cụ thể hoá các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội; vừa đảm bảo tính khả thi, thống nhất, đồng bộ với hệ thống chính sách, pháp luật hiện hành của đất nước, vừa làm rõ được những cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội dành cho Thủ đô. Đây là yếu tố quyết định để Luật Thủ đô sớm đi vào cuộc sống, khắc phục được những tồn tại, hạn chế của việc triển khai thi hành Luật Thủ đô trong giai đoạn trước đây.

Luật Thủ đô năm 2024 đã xác định Thủ đô Hà Nội là "đô thị loại đặc biệt" là "trung tâm chính trị - hành chính quốc gia" và là "trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế của cả nước". Một trong những nội dung cơ bản của Luật Thủ đô là quy định các cơ chế đặc thù dành cho Thủ đô.

Vì vậy, nâng cao năng lực thể chế hóa, cụ thể hóa của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, nhất là cấp thành phố đối với các cơ chế đặc thù dành cho thủ đô phù hợp với từng cấp chính quyền thủ đô là nhiệm vụ hàng đầu để thực hiện Luật Thủ đô năm 2024. Theo đó, cần phải: Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế về phân cấp, phân quyền giữa cấp chính quyền thành phố với chính quyền cấp quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố giữa chính quyền quận, thị xã thành phố thuộc thành phố với chính quyền phường, xã trong việc tổ chức và thực hiện các chính sách, đặc thù theo đúng quy định về phân cấp, ủy quyền của ủy ban nhân dân, chủ tịch ủy ban nhân dân.

Triển khai Luật Thủ đô (sửa đổi) được Quốc hội thông qua với những cơ chế vượt trội để phát triển Thủ đô, UBND TP. Hà Nội đã ban hành các Kế hoạch triển khai thi hành Luật Thủ đô. Trong đó, Hà Nội đã xác định tổng số văn bản cần ban hành là 114 văn bản (gồm 94 văn bản quy phạm pháp luật, 20 văn bản cá biệt).

Theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Nguyễn Công Anh cho biết, năm 2024, trong tổng số 96 văn bản triển khai thi hành Luật phải xây dựng, các đơn vị đã trình được nhiều Nghị quyết và được HĐND TP. Hà Nội thông qua nhằm thể chế hóa Luật Thủ đô.

Trong đó, tại kỳ họp thứ 20 HĐND TP. Hà Nội vào tháng 12/2024, HĐND đã thông qua 6 nghị quyết để triển khai thi hành Luật Thủ đô năm 2024 gồm: Quy định chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức; quy định thực hiện vùng phát thải thấp; mức tiền phạt trong lĩnh vực an toàn thực phẩm; các quy định về hoạt động của Khu công nghệ cao Hoà Lạc…

Đây là những cơ chế, chính sách, cơ sở pháp lý quan trọng, tác động sâu rộng, kịp thời thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp và giải quyết các vấn đề dân sinh, bức xúc.

Quận Hoàn Kiếm, Ba Đình thí điểm vùng phát thải thấp từ 2025

Một trong những nội dung có hiệu lực từ 1/1/2025 trong triển khai Luật Thủ đô là Nghị quyết Quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn Hà Nội quy định về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; phạm vi vùng phát thải thấp và các biện pháp được áp dụng trong vùng theo lộ trình phù hợp.

Theo đó, từ năm 2025 đến năm 2030: Thí điểm lập vùng phát thải thấp ở một khu vực trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Ba Đình; khuyến khích các địa phương lập vùng phát thải thấp; từ năm 2031 trở đi: các khu vực trên địa bàn thành phố có một trong các tiêu chí quy định tại Điều 4 Nghị quyết này phải thực hiện vùng phát thải thấp. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025.

Các biện pháp áp dụng trong vùng phát thải thấp gồm: Cho phép các phương tiện giao thông không phát sinh khí thải, xe cơ giới thân thiện môi trường, xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường, xe ưu tiên và phương tiện giao thông có giấy phép lưu thông của cơ quan có thẩm quyền được lưu thông trong vùng phát thải thấp; cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel trong vùng phát thải thấp; hạn chế hoặc cấm xe ô tô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe mô tô, xe gắn máy không đáp ứng tiêu chuẩn mức 2 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực; đề xuất ban hành các loại phí và lệ phí đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ có phát thải lưu thông trong vùng phát thải thấp; đề xuất chính sách hỗ trợ những đối tượng sinh sống và làm việc trong vùng phát thải thấp, các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch, phương tiện giao thông không phát thải; đề xuất chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng giao thông sử dụng năng lượng sạch từ ngân sách thành phố và các nguồn kinh phí hợp pháp khác; tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc thực hiện vùng phát thải thấp; các biện pháp khác phù hợp với đặc thù của địa phương.

Tăng thêm thu nhập cho cán bộ theo Luật Thủ đô

Có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2025. Nghị quyết quy định chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, MTTQ Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội và đơn vị sự nghiệp công lập được ngân sách Nhà nước bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên thuộc TP Hà Nội quản lý

Mức trích để tạo nguồn kinh phí thực hiện chi thu nhập tăng thêm: năm 2025, mức trích để tạo nguồn kinh phí thực hiện chi thu nhập tăng thêm bằng 0,8 lần quỹ lương cơ bản. Chi thu nhập tăng thêm của cơ quan, đơn vị thực hiện theo phương án như sau: 0,5 lần quỹ lương cơ bản để chi thu nhập tăng thêm hằng tháng cho toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức hiện có của cơ quan, đơn vị thuộc đối tượng được hưởng theo hệ số lương ngạch bậc, chức vụ hiệu hưởng.

Bên cạnh đó, có 0,3 lần quỹ lương cơ bản còn lại để chi thu nhập tăng thêm cuối năm cho cán bộ, công chức, viên chức của cơ quan, đơn vị được đánh giá, xếp loại hằng năm từ hoàn thành nhiệm vụ trở lên. Thủ trưởng cơ quan, đơn vị có trách nhiệm cụ thể hóa phương án chi đối với cán bộ, công chức, viên chức được đánh giá, xếp loại hằng năm đảm bảo việc chi thu nhập tăng thêm theo nguyên tắc của Nghị quyết và quy định của Luật Thủ đô.

Tạo hành lang pháp lý cho Khu Công nghệ cao Hòa Lạc

Trong Nghị quyết được HĐND TP. Hà Nội thông qua, từ 2025, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc đã có Quy định việc quản lý, sử dụng tài sản công của Ban Quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc và các đơn vị sự nghiệp thuộc Thành phố quản lý trong Khu Công nghệ cao Hòa Lạc (thực hiện điểm d và đ khoản 2 và khoản 4 Điều 24 Luật Thủ đô) và Nghị quyết Quy định về tiền bồi thường giải phóng mặt bằng hoàn trả của người sử dụng đất, tiền sử dụng hạ tầng và tiền xử lý nước thải tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc

Nghị quyết quy định các trường hợp sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết. Cụ thể, đơn vị sự nghiệp sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị để cung cấp các dịch vụ cho các hoạt động công nghệ cao, cung cấp thiết bị dùng chung, cung cấp không gian làm việc, nghiên cứu, ươm tạo, thử nghiệm và trình diễn công nghệ để hỗ trợ các hoạt động công nghệ cao, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.

Tiếp theo đó là đơn vị sự nghiệp sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết trong các trường hợp được quy định tại pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Triển khai thực hiện hiệu quả quy định tại Luật Thủ đô, tạo hành lang pháp lý để Ban Quản lý Khu Công nghệ cao và các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý của Thành phố trong Khu Công nghệ cao Hòa Lạc quản lý, sử dụng tài sản công hiệu quả, đảm bảo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Việc triển khai Luật Thủ đô cùng với các Nghị quyết, Chỉ thị quan trọng của Trung ương tạo cơ sở pháp lý để Hà Nội phát triển nhanh và bền vững; thực hiện đúng chức năng và nhiệm vụ được nêu trong Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.